Ενημερωτική Εγκύκλιος Οδηγοί Οχημάτων Μεταφοράς Επικίνδυνων Εμπορευμάτων (ADR)

1. Εισαγωγή

Η μεταφορά επικίνδυνων εμπορευμάτων διέπεται από ένα σύνθετο νομοθετικό πλαίσιο με εξειδικευμένες τεχνικές απαιτήσεις και υποχρεώσεις για όλους τους εμπλεκόμενους στην εφαρμογή του (αρμόδιες αρχές: διεύθυνση Τροχαίας, διεύθυνση Συγκοινωνιών, ιδιώτες: ιδιοκτήτες και οδηγοί βυτιοφόρων οχημάτων). Επικίνδυνα εμπορεύματα χαρακτηρίζονται οι ουσίες εκείνες που μπορούν να προκαλέσουν ανεπιθύμητες επιπτώσεις σε περίπτωση ατυχήματος κατά τη μεταφορά τους. Ανάμεσα στα επικίνδυνα εμπορεύματα συμπεριλαμβάνεται και το πετρέλαιο θέρμανσης και κίνησης καθώς και η βενζίνη.

Σύμφωνα με τη κείμενη νομοθεσία (52167/4683/20.01.2012 ΦΕΚ37/2012), τα βυτιοφόρα οχήματα που μεταφέρουν επικίνδυνα εμπορεύματα και έχουν χωρητικότητα άνω των 1000 λίτρων (1m³) πρέπει να φέρουν κατάλληλη επισήμανση και να διαθέτουν τα απαραίτητα έγγραφα μεταφοράς.

2. Επισήμανση

Η εθνική νομοθεσία προβλέπει δύο είδη σήμανσης : τις πορτοκαλί πινακίδες και τις ετικέτες κινδύνου

Πορτοκαλί Πινακίδες

Οι πορτοκαλί πινακίδες φέρουν τον αριθμό αναγνώρισης κινδύνου και τον αριθμό αναγνώρισης της επικίνδυνης ύλης. Οι πορτοκαλί πινακίδες έχουν την παρακάτω μορφή :

Σχήμα 1: Σήμανση επικίνδυνων εμπορευμάτων – πορτοκαλί πινακίδα.

Για το πετρέλαιο θέρμανσης, ο αριθμός αναγνώρισης κινδύνου είναι το 30 και δηλώνει ότι το επικίνδυνο εμπόρευμα είναι εύφλεκτο. Ο αριθμός αναγνωρίσεως της επικίνδυνης ουσίας (αριθμός UN) ορίζει την ακριβή ονομασία της ύλης, η οποία για το πετρέλαιο είναι το 1202. Με τον τρόπο αυτό αναγνωρίζεται η επικίνδυνη ύλη από τις υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης και παροχής πρώτων βοηθειών, οι οποίες προβαίνουν στις κατάλληλες ενέργειες σε περίπτωση ατυχήματος.

Οι ετικέτες κινδύνου εξαρτώνται από τις ιδιότητες των μεταφερομένων υλών και έχουν ρομβοειδή σχήμα. Για τις ουσίες της κλάσης 3 (εύφλεκτα υγρά: πετρέλαιο θέρμανσης και κίνησης, βενζίνη κτλ) η ετικέτα κινδύνου έχει κόκκινο χρώμα και λευκό εικονοσύμβολο φωτιάς.

Σχήμα 2: Σήμανση επικίνδυνων εμπορευμάτων – ετικέτες κινδύνου.

3. Έγγραφα Μεταφοράς

Σε κάθε όχημα που μεταφέρει επικίνδυνα εμπορεύματα πρέπει να βρίσκονται τα ακόλουθα συνοδευτικά έγγραφα μεταφοράς: το μεταφορικό έγγραφο, οι γραπτές οδηγίες αντιμετώπισης ατυχήματος, το πιστοποιητικό εγκρίσεως ADR (οχήματος – δεξαμενής), και το πιστοποιητικό επαγγελματικής κατάρτισης οδηγού (δίπλωμα ADR).

Μεταφορικό έγγραφο

Το μεταφορικό έγγραφο περιέχει συγκεκριμένες πληροφορίες για τη μεταφερόμενη επικίνδυνη ουσία όπως ο αριθμός αναγνώρισης της ουσίας (UN 1202) κτλ. Συνήθως όλες οι απαραίτητες πληροφορίες περιέχονται στο δελτίο αποστολής (το οποίο υποκαθιστά το μεταφορικό έγγραφο) στο οποίο συμπληρώνονται οι επιπρόσθετες πληροφορίες που απαιτούνται για το επικίνδυνο εμπόρευμα.

Γραπτές Οδηγίες Αντιμετώπισης Ατυχήματος

Οι γραπτές οδηγίες αντιμετώπισης ατυχήματος παρέχουν στον οδηγό του οχήματος πληροφορίες σχετικά με τις άμεσες ενέργειες που πρέπει να ακολουθήσει σε περίπτωση ατυχήματος. Αναφέρουν τους κινδύνους που μπορεί να προκύψουν από τα μεταφερόμενα εμπορεύματα και τα κατάλληλα μέτρα που πρέπει να ληφθούν από τον οδηγό για την προσωπική του ασφάλεια και την προστασία του κοινωνικού συνόλου.

Πιστοποιητικό Εγκρίσεως ADR (οχήματος – δεξαμενής)

Το πιστοποιητικό εγκρίσεως ADR (οχήματος – δεξαμενής) εκδίδεται από τη Διεύθυνση Τεχνικού Ελέγχου Οχημάτων (ΚΤΕΟ) του Υπουργείου Μεταφορών και Επικοινωνιών και έχει διάρκεια ισχύος ενός (1) έτους. Απαιτείται τόσο  για τις εθνικές όσο και για τις διεθνείς μεταφορές, ενώ εκδίδεται μόνο για βυτιοφόρα οχήματα συνολικής χωρητικότητας άνω των 1.000 λίτρων και οχήματα μεταφοράς εκρηκτικών (κλάση 1). Στο πιστοποιητικό εγκρίσεως ADR αναφέρονται ο αριθμός κυκλοφορίας του οχήματος, το όνομα του ιδιοκτήτη και οι ύλες που επιτρέπεται να μεταφερθούν.

Πιστοποιητικό επαγγελματικής κατάρτισης οδηγού (δίπλωμα ADR)

Το πιστοποιητικό επαγγελματικής κατάρτισης (δίπλωμα ADR) είναι απαραίτητο για τους οδηγούς που εκτελούν μεταφορές επικίνδυνων εμπορευμάτων με βυτιοφόρα οχήματα συνολικής χωρητικότητας άνω των 1.000 λίτρων. Η απόκτηση του διπλώματος ADR προϋποθέτει την παρακολούθηση εκπαιδευτικού προγράμματος επαγγελματικής κατάρτισης και την επιτυχία σε σχετικές εξετάσεις που διενεργούνται από τη Διεύθυνση Συγκοινωνιών. Τα εκπαιδευτικά προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης οργανώνονται και υλοποιούνται από ειδικά αδειοδοτημένες για το σκοπό αυτό Σχολές Επαγγελματικής Κατάρτισης Οδηγών Οχημάτων Μεταφοράς Επικίνδυνων Εμπορευμάτων (Σ.Ε.Κ.Ο.Ο.Μ.Ε.Ε.).

Οι οδηγοί που μεταφέρουν πετρέλαιο θέρμανσης ή/ και κίνησης παρακολουθούν ένα πρόγραμματα κατάρτισης συνολικής διάρκειας τριάντα (30) ωρών το οποίο διοργανώνεται σε δύο Σαββατοκύριακα, (τέσσερις ημέρες από 8 ώρες). Το πρόγραμμα χωρίζεται σε δύο θεματικές ενότητες. Η πρώτη έχει θέμα «Βασική Εκπαίδευση» και η δεύτερη «Μεταφορά σε Δεξαμενές». Μετά την παρακολούθηση του προγράμματος κατάρτισης, ο οδηγός δίνει εξετάσεις στη Διεύθυνση Συγκοινωνιών της Περιφερειακής Ενότητας. Αρχικά εξετάζεται σε 25 ερωτήσεις που αφορούν στη Βασική Εκπαίδευση και έχει δικαίωμα μέχρι τριών (3) λανθασμένων επιλογών. Στη συνέχεια εξετάζεται σε 15 ερωτήσεις που αφορούν στη Μεταφορά σε Δεξαμενές με δικαίωμα μέχρι 2 λανθασμένων επιλογών. Μετά την επιτυχία στις παραπάνω εξετάσεις εκδίδεται από τη Διεύθυνση Συγκοινωνιών το δίπλωμα ADR του οδηγού.

4. Διοικητικοί έλεγχοι

Οι αρμόδιες αρχές εκτελούν δειγματοληπτικούς ελέγχους για την επιβεβαίωση της τήρησης των απαιτήσεων για τη μεταφορά των επικίνδυνων εμπορευμάτων. (π.δ.256/1999 και υπουργική απόφαση 56965/6498/2001). Οι κυρώσεις για τους οδηγούς που δεν κατέχουν δίπλωμα ADR περιλαμβάνουν χρηματικό πρόστιμο 150,00€ και αφαίρεση διπλώματος για δέκα (10) ημέρες, ενώ για τους ιδιοκτήτες των βυτιοφόρων οχημάτων που χρησιμοποιούν οδηγούς οι οποίοι δεν κατέχουν δίπλωμα ADR περιλαμβάνουν χρηματικό πρόστιμο που ανέρχεται μέχρι 3.000,00€.

5. Αναφορές

Το παρόν συντάχθηκε λαμβάνοντας πληροφορίες από τα παρακάτω νομοθετήματα που καθορίζουν τις συνθήκες ασφαλούς μεταφοράς επικίνδυνων εμπορευμάτων: Ν.1741/87, Π.Δ.104/99, Π.Δ.256/1999 και K.Υ.Α.52167/4683/2012.